Euskal Herriko txori txikienetarikoa da txepetxa. Habiak zulo eta arrakaletan egin ohi ditu, eta hortik datorkio bere izen zientifikoa, "kobazuloetan bizi dena" esan nahi baitu.

Txepetxa gorputzez 9-10,5 cm luze da, eta 13-17 cm-ko hego-luzera izaten du. Oso aktiboa den hegaztia da. Gorputz konpaktua, buru handia eta isats motza dauka. Hegoak borobilduak eta motzak dira, luma distal indartsuekin. Ezaugarri hau landaretza trinkoaren artean bizitzeko moldapen bat da, maniobrabilitatea errazten baitu. Bere lumajeak kolore kriptikoa du, arre gorrixka goialdean eta zertxobait argiagoa behealdean, marra fin ilunagoekin. Begiaren gainetik, krema koloreko bekain nabaria aurkezten du. Moko luze eta zertxobait kurbatua izaten du, eta askotan buztana altxatua duela ibiltzen da, gorputzarekiko 90º-ko angelua eratuz. Sexuen artean ez dago ezberdintasun nabaririk; gazteak, ordea, helduak baino ilunagoak izan ohi dira. 

Ipar hemisferioko eskualde epeletan aurkitzen da, Europan, Asian zein Ipar Amerikan. Hala ere, bere banaketa area ez da guztiz jarraitua, zenbait gunetan hutsuneak agertuz (BirdLife International 2012).

Hainbat habitatetan aurkitzen den espeziea da, landaretza trinkoa egonez gero lurretik gertu. Baso hostoerorkorrak nahiago ditu, baina larreetan, sastrakadietan eta koniferoen basoetan ere arrunta da. Parkeetan eta herriguneetan aurkitzea ere ohikoa da (Mathevon & Aubin 1997).

Iberiar penintsulan, nahikoa landaretza duten zonalde hezeak bilatzen ditu, ibarbasoetan, zingiretan eta baso hostoerorkor atlantiarretan ugaria izanik (Menendez 2010). Hegoaldean, ordea, eskasagoa da eta pinudietan, artadietan eta zuhaitzak dituzten landare formazio irekietan aurki daiteke (Álvarez et al. 1985).

Habitat bereko espezie gehiago

Orokorrean, hegazti intsektujalea da. Intsektuok lurretik gertu harrapatzen ditu, lurrean bertan edo landaretza artean, eta saltoka edo hegaldi laburrak eginez ibiltzen da haien bila. Intsektuez gain, larbak, milazangoak eta armiarmak ere ehizatzen ditu, eta batzuetan barraskiloak ere jan ditzake. Ibaietatik hurbil bizi diren indibiduoak ornogabe urtarrez ere elikatzen dira. Horrez gain, zenbaitetan arrain txikiak, zapaburuak eta igel gazteak bezalako ornodun txikiak ere harrapatzen ditu. Eskasia dagoen garaietan, gainera, haziak eta baiak jaten dituela ikusi da. Bere tamaina txikiari esker, beste hegazti intsektiboroak heldu ezin diren lekuetan elikatzeko gai da (Dakota 2009).

Hegazti hau urtean behin ugaltzen da, ugalketa garaia martxo bukaeratik abuztura luzatuz. Lurralde txiroetan bizi diren arrak monogamoak izan ohi dira, baina lurralde oparoagoetakoak poligamoak izan daitezke. Lurraldea oldarkorki defendatzen dute beste arren aurka. Arrak zenbait habi eraikitzen du bertan, ugaltzeko zein babesleku gisa erabiliko direnak. Habia egiteko, goroldioa, adartxoak, lumak edo belarra erabil dezakete, eta gehienetan zuloetan kokatzen dituzte (Menendez 2010). Beste batzuetan, adarretan egiten ahal dute habia.

Hasieran, arrek emea erakartzen dute kantuaren bidez. Eme bat lurraldean sartzean, arrak berak eginiko habiak erakusten dizkio. Emeek habi ugari aztertzen dituzte, eta bere lurraldean habi gehien duen arra aukeratu ohi dute. Horietako bat aukeratzean, ile eta lumaz hornitzen du txitatzeko egokia izan dadin. Harrapari batek habia suntsitzen badu, orokorrean emeak bikotekidea eta haren lurraldea uzten du, beste baten bila abiatuz.

Poligamoak diren arrak beste emeak erakartzen saiatzen dira bikotekidea txitatzen ari den bitartean ere. Ar hauek bederatzi eme ezberdinekin ugal daitezke.

Emeak 5-7 arrautza erruten ditu, kolore zurikoak orban arre gorrixkekin. 16-18 egunen buruan, txitak jaiotzen dira eta hortik 15-18 egunera lumatzen dira. Txiten zaintza oro har emeek burutzen dute, eta arrek lagundu dezakete batzuetan, batez ere monogamoak badira. Bai emeak, bai arrak, urtebete dutela heltzen dira heldutasun sexualera (Dakota 2009).

Oso espezie lurraldekoia da, baina soilik arrak dira lurraldea defendatzen dutenak. Lurraldea 8000-12000 m²-koa izan ohi da, eta kantuaren bidez markatzen dute. Beste arren kantuak entzun eta hauek zein distantziatara aurkitzen diren estimatu dezakete. Beren kantua urrutirago hel dadin, leku altuetara igotzen dira kantatzeko.  

Sedentarioak zein migratzaileak izan daitezke. Migratzaileak direnak oro har distantzia laburretan zehar mugitzen dira. Urrian heltzen dira beren neguko eskualdeetara, eta martxoan uzten dituzte. Sedentarioek, berriz, beren lurraldea babesten dute urte osoan zehar, beste arrak lurraldean barneratzea ohikoa izaten baita. Neguan babeslekuetan gordetzen dira, bakarka edo taldeka. Taldeetan biltzen direnek hobeki bizirauten dutela ikusi da. Talde hauek nahiko handiak izan daitezke, 30 indibiduoko habiak aurkitu direlarik.

Txepetxak batez beste bi urteko bizi itxaropena du, baina bi urte baino gehiago bizi direnek ugaltzen jarrai dezakete, lau urteak pasata arte. Aurkitu den indibiduorik zaharrenak sei urte baino gehiago zituen (Dakota 2009).

Katuak izaten dira hegazti honen harrapari nagusiak. Horiez gain, mikek (Pica pica), beleek (Corvus corone), eskinosoek (Garrulus glandarius) eta erbinudeek (Mustela nivalis) txepetxen habiak predatzen dituzte. Kukuak (Cuculus canorus) askotan espezie honen habiak parasitatzen ditu.