Ardura zaitez!

Batzuetan ahaztu egiten zaigu pertsonak garela. Sentimenduak, pentsamenduak eta iritziak dauzkagula, alegia. Eta gainontzekoek bezalaxe geuk ere akatsak eta gaizki ulertuak ere izan ditzakegula. Horregatik kontu handiz, ondo zehaztu behar dira zeintzuk diren egi borobilak eta zeintzuk gure usteak.

Asteak aurrera eta eskubideak atzera egiten ari dira egunotan, eta jendearen ahotan osasunean eta hezkuntzan pairatuko ditugunak. Naturari buruz txintik ere ez. Horretan murrizketak aspalditik eragiten dute. Beti krisian bizi izanagatik guretzat ez da berria ingurugiroarekin ez oroitzea.

Lurrean dardarka eta botaka eman zuen azken hatsa. Hilzoria, ordea, lehenago hasi zen. Trajez jantzitako gizon haien hitzak sinetsi zituenean. Baina zein da gorrarena egiteko gai? Nork itxi diezaioke begiak seme-alabei etorkizun hobea eskaintzeko aukerari? Indian nekazari asko bere buruaz beste egiten ari dira. Azkenekoak pestizida edatea erabaki zuen. Bazekien ez zela heriotza samurra izango, baina oinazea arindu besterik ez zuen egin nahi.

Lanaren etenaldia bera edukiz hezurmamitzeko etetea zilegi delakoan, aldaketaren jarraikortasunaren aldeko aldarria egin nahiko nuke gaurkoan. Egoera latzaren aitzakian egindako lege berrien kontrako mobilizazioak izan dira gaur. Salaketa honakoa: egoera hau sortu dugunok ez ditugula ondorioak ordainduko. Ordea, burua nahasten didan ideia baten hariari tiraka ezin naiteke mutu gelditu. Kalera ateratzeko arrazoia krisi ekonomikoa haiek sortu dutela izan daiteke; edo gizartearen eskubideak murrizten dizkigutelako; edo biak. Baina ezin esan gizarte-eredu honekin ez dugula zerikusirik. Ezin ukatu gu ere, hein handiago ala txikiagoan bada ere, bizi-eredu kontsumista eta xahutzaile baten partaide izan garela.

Egunotan Arga ibaiaren inguruan hainbat zuhaitz moztu dira. Egunetik egunera honako mezu hauek agertu dira moztutako zuhaitzotan.

Egun hauetan miru beltzak ikus daitezke berriro ere gurean. Hasi dira, beraz, urtero bezala udan joandako migratzaileak bueltatzen. Orain arte erraz identifikatzen genuen miru gorria, buztana V itxura zuen bakarra zelako neguan. Orain, ordea, begiak zabal zabalik mantendu beharko ditugu urtaro honetako dibertsitateaz jabetzeko.

Joan den ostiralean Lizarrako Ekologistak Martxan taldeak haustura hidraulikoa edo fracking bezala ezagutzen den gasa erauzteko prozedurari buruzko hitzaldi bat eskaini zuen. Bertan Euskal Herrian dagoeneko gasa ateratzeko martxan dauden proiektu batzuen berri eman zuten, bai eta prozeduaren arriskua salatu ere.

Zilbetin pagadi bat dago, eta pagadi horretan ehunka urteko zuhaitzak daude. Baina ez hori bakarrik. Pagadiaren baitan ehunka animalia espezie babesten dituen baso bat sortu da, milaka onddo elikatzen dituen orbel geruza daukana, eta bertan bere iluntasun isilari kolorea ematen dioten landare pila hazten dira.

Zilbetin pagadi bat dago, eta pagadi horretan hezetasuna arnastu ere egin daiteke, eta haizean dantzan dabiltzan hostoen joan-etorria eta txori bakoitza bere adar zatia babesten entzuten dira.

Zilbetin pagadi bat dago, eta pagadi horretan materia ez da sortzen ezta desegiten ere, eraldatu besterik ez da egiten; eta , horrela, milaka urtetan orekan egon den ziklo bat sortzen da. Trukean ezer eskatu gabe jatea, edatea, berotzea eta gozatzea bermatu digun ziklo bat.

Zilbetin pagadi bat dago, hiriko estresetik eta zaratatik ezkutatu zaitezkeen pagadi bat, arnasa hartzen duzun bakoitzean birikak garbitzen zaizkizula sentitzen duzun pagadi bat.

Zilbetin pagadi bat dago, eta pagadi hori Europako, Espainiako eta Nafarroako legeek babeste dute.

Zilbetiko pagadia ez dira zuhaitzak bakarrik. Zilbetin hori baino gehiago dago. Zilbetiko pagadia magnesita daukan arroka baten gainean jaio zen, hori da bere erru bakarra.

Zilbetin pagadi bat dago, eta pagadi hori enpresa batek langile batzuk ez kaleratzeko txikituko dute. Lan egiteko eskubide osoa duten langileak, baina milaka urtetako historia urratzeko eskubiderik ez dutenak.

Zilbetin pagadi bat dago, eta Nafar Gobernuak pagadi hori lehen Babes Bereziko Eremua izan zedin zedarritu zuen, orain babestea ahazten duen pagadi bat.

Zilbetin gutxi barru ez da pagadirik egongo.

Ez dakit magala labainduz gero ibai-arroko herriak urpean geratuko ote diren, baina badaezpada ere urtegiarekin aurrera egin dezatela.

Ez dakit minbizia sortzen ote duen, baina badaezpada ere eskoletan WI-FIa jartzen jarrai dezatela.

Ez dakit babestutako espezieak hilko ote diren edota baso zahar oso bat galduko ote den, baina badaezpada ere harrobia egin dezatela.

Ez dakit txikizioa ote den edota dirua xahutzen ari ote diren, baina badaezpada ere AHTa eraiki dezatela.

Ez dakit eztanda bat gertatuz gero guztiak kiskaliko ote gaituen, baina badaezpada ere Garoñari beste baimen bat gehiago eman diezaiotela.

Ez dakit babestutako gune bat izan arren ingurune hori txikitzen ari ote diren, baina badaezpada ere ez dezatela Bardeetako Tiro Poligonoa kendu.

Ez dakit osasunarentzako kaltegarriak diren sustantziak jaurtiko ote diren, baina badaezpada ere errausketa aukera dezatela.

Ez dakit bizitza manipulatzea ote den edota horrek osasuna kalte diezaigukeen, baina badaezpada ere transgenikoak baimen ditzatela.

Ez dakit itsasoak husten ari ote diren, baina badaezpada ere arrantzaleek Indikoa arpilatzen jarrai dezatela.

Ez dakit Europan segurtasun frogarik gabeko 10.000 sustantzia kimiko erabiltzen ote ditugun, baina badaezpada ere beste alde batera begira dezatela.

Ez dakit negutegi efektuko gasak klima aldatzen ari ote diren, baina badaezpada ere kotxea ogia erostera joateko ere erabil dezagun.

Ez dakit zuhurtzia printzipioa ote den.

Zaila da Iruñean gertuko produktuak lortzea. Gehienetan urrunetik ekarritakoak kontsumitzera behartuta gaude Iruñea inguruan ez delako ia ekoizlerik geratzen. Produzitzea iada ez da etekingarria, ezin da kanpoko eskaintzari aurre egin eta lurrak bertan behera uzten dira.

Nik ezin dut ulertu. Nola liteke posible Malagatik ekarritako letxugak Iruñean bertan produzitutakoak baino merkeagoak izatea, adibidez? Produktu batzuen ekoizpena merkeagoa izan daiteke beste leku batzuetan (gehienetan produktu transgenikoak izaten direlako), baina gobernuek produktuoi distantzia-tasak ezarri beharko lizkiekete. Bestela, ez ginateke produktu horiengatik benetako prezioa ordaintzen ariko, produktu horiek ekoizteak eta gureganaino ekartzeak duen benetako kostua.

Gure etxetik gertu ere produzitu arren urrutitik ekarritako produktuak kontsumitzen baditugu ez dugu gure gertuko nekazarien lana balioesten. Eta ez da ekologikoa, kanpotik ekarritako produktuen garraioan negutegi efektuko gasak ekoizten direlako.

Baina zaila da kanpoko produktuak ez kontsumitzea. Sistema kapitalistak merkatu librea bermatu behar dela dio, produktuei ezin zaiela gainkosturik ezarri. Eta horrela funtzionatzen duen sistema baten kontra joatea benetan zaila eta nekagarria da.

Halere, zenbait lekutan lekuko ekoizleak geratzen dira oraindik ere. Guregandik gertu ekoiztu eta gertu saltzen dutenak. Ekologikoki kontsumitzea bermatzen digutenak. Eta Iruñean ere bazeuden (badaude) batzuk; Arantzadiko meandroko baratzak, adibidez. Baina Iruñeko Udalak Arantzadi hiri-parke bihurtzea erabaki du.

Nola egingo dugu kontsumo arduratsu eta ekologiko baten alde orain? Orain arte zaila bazen, orain are zailagoa izango da. Baina hiritar askok nahiago dute urtean bitan gehienez bisitatuko duten parke bat, eta ez ikustera (eta are gutxiago erostera) inoiz gerturatu ez diren baratz eremu bat.

Ardura zaitez!

Oharra. Egizu Arantzadiko baratzen alde ondoko helbidean:

http://actuable.es/peticiones/salvemos-arantzadi-y-sus-huertas-la-construccion-un-parque